1 ARALIK DÜNYÜ AIDS GÜNÜ
HIV/AIDS hastalığı ilk defa 1981 yılında Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'nde ve Haiti'den gelen göçmenlerde tanımlandı ve hastalığa "AIDS" (Acquired Immuno Deficiency Syndrome) Kazanılmış Bağışıklık Yetmezlik Seendromu Virüsü adı verildi. 1984 yılında ise AİDS'e neden olan virüs "HIV" (Human Immunodeficiency Virus) (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) izole edildi. Bu virüs vücudun savunma gücünü zayıflatmakta, yıkmakta ve normal koşullarda tedavi edilebilen hastalıklar, savunma gücü yetersiz kaldığından tedavi edilememekte idi.
Hastalık 1980'li yıllardan bu yana tüm dünyada din, dil, ırk, cins, ülke ayırımı yapmadan hızla yayılmaya devam etmektedir. 1990'lı yılların başlarından beri bulaşma pek çok ülkede en sık korunmasız yapılan cinsel temas ardından ise damar içi madde kullananların ortak paylaştığı enjektör ile olmaktadır.
Bütün bu durumlar göz önüne alındığında, önlenebilir bir hastalık olan HIV/AIDS ile mücadelenin en etkili yolu, korunma önlemlerini uygulamaktır.
AIDS, Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı UNAIDS 2012 yılı raporuna göre; dünyada 2012 yılı içinde 2 milyon kişinin HIV'e yakalandığı tahmin edilmektedir. Yine aynı raporda dünyada 35,3 milyon kişinin HIV taşıyıcısının bulunduğu ve 2012 yılı içinde 1,6 milyon kişinin AIDS nedeni ile öldüğü tahmin edilmektedir.
Ülkemizde de HIV/AIDS hastalığı konusundaki farkındalığın ve test imkanlarının artmiş olması ile birlikte, tanı alan HIV/AIDS vaka sayısında göreceli bir artış görülmektedir, ancak Türkiye hala dünyada HIV/AIDS açısından hastalığın az sıklıkta görüldüğü ülkeler arasında değerlendirilmektedir. 1985'den günümüze kadar, Sağlık Bakanlığına 2012 yılı Haziran ayı itibari ile, toplam 6.802 HIV(+) kişi bildirimi yapılmıştır. Vakaların %70'ini erkekler oluşturmaktadır. Enfeksiyondan en fazla etkilenenler 25-39 yaş arasındaki kişilerdir. Ülkemizde bildirimi yapılan HIV(+) vakaların %17,2'si yabancı uyruklu kişilerdir. Ülkemizde bulaş en sık cinsel yolla olmakta (%56), ikinci sırada ise damar içi madde kullanımı (%1,9) gelmektedir.
AIDS hastalığı nedir?
AIDS, Acquired Immuno Deficiency Syndrome kelimelerinin kısaltması ve Türkçe kelime anlamı Edinilmiş (sonradan kazanılmış-doğumsal olmayan) Bağışıklık Yetmezliği Sendromu olarak çevrilmiştir. Bu hastalıkta vücudun bağışıklık sistemi tamamen çöküyor. Bağışıklık sistemi vücudu başta enfeksiyonlar olmak üzere çeşitli hastalıklara karşı koruyan bir yapı olduğu için, kişide yaşamı tehdit eden hastalıklar ortaya çıkmaya başlıyor. AIDS bulaşıcı bir hastalıktır ve bu hastalığa neden olan virüsün adı HIV dir. HIV enfeksiyonu sadece erişkinleri değil, bebek, çocuk, genç, yaşlı herkesi tehdit edebilen, henüz virüsü tam olarak vücuttan atmayı sağlayabilecek tedavisinin ve aşısının bulunamadığı bir hastalıktır. Kullanılan ilaç tedavisi ile HIV/AIDS hastalığından ölümler azalmış, ölümcül bir hastalık olmaktan çıkıp yaşam boyu ilaç kullanımını gerektiren bir tür kronik hastalığa dönüşmüştür.
HIV Nedir?
Human Immunodefıcieny Virus (İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü) kelimelerinin baş harfleri ile adlandırılmış HIV virüs, bağışıklık sisteminin içine yerleşerek, bireyin bağışıklık sistemini zayıflatan bir virüstür.
HIV Pozitiflik Nedir?
Kanında HIV virüsü bulunan kişilere HIV pozitif denir. Bu kişiler aynı zamanda kanında antikor bulunan seropozitif (Anti-HIV testi=ELISA testi pozitif) kişilerdir.
ERKEN TEŞHİS HASTALIĞI GECİKTİRİYOR
HIV/AIDS BULAŞMA YOLLARI
HIV bulaşıcılığının üst düzeyde olan bir virüs olmamasına rağmen, mutlaka korunulması gereken bir virüstür. HIV tek başına yaşamını idame edemeyen bu nedenle mutlaka konak ihtiyacı olan bir virüstür. Virüs açık hava şartlarında uzun süreli canlı kalamamakta, oksijenle temasta kısa sürede ölmektedir. Standart sterilizasyon uygulamaları virüse karşı korunmada yeterlidir. Virüsün bulaşma yolu temelde vücut sıvıları ile olmaktadır, bu nedenle kan, meni gibi virüsün daha yoğun olduğu vücut sıvılarının virüsün iletiminde yeri büyüktür. Ancak tükürük, ter, gözyaşı ve idrar gibi vücut sıvılarında virüs bulunmamaktadır. Bu nedenle öpüşmek, tokalaşmak, ortak duş-banyo alanlarını ve tuvaletleri kullanmakla bulaşmaz. HIV enfeksiyonu esas olarak üç önemli yolla bulaşmaktadır:
-
Korunmasız cinsel ilişki:
HIV enfeksiyonunun en sık bulaşma şeklidir. HIV, korunmasız (kondom, kılıf, kaput, prezervatif kullanılmadan) yapılan her türlü cinsel temasla bulaşabilmektedir.
-
Kan ve kan ürünleri ile bulaşma:
Kanda virüsün yoğun miktarda bulunması nedeni ile, virüsü taşıyan kişilerden alınmış kan ve kan ürünleri ile hastalık bulaşabilmektedir.
-
Anneden bebeğe bulaşma:
HIV enfeksiyonu gebelik süresince, doğum sırasında vücut sıvıları ve emzirme sırasında süt ile bebeğe geçebilmektedir.
HIV'n BULAŞMADIĞI Durumlar:
-
Dokunmak, tokalaşmak, sarılmak ile,
-
Gözyaşı, ter, tükürük ile,
-
Aynı yerde oturmak, aynı havayı solumak ile,
-
Aynı havuzu, banyoyu, tuvaleti, saunayı,"-duşu paylaşmak ile,
-
Giysilerin ortak kullanılması ile,
-
Tabak, çatal, kaşık, bıçak, bardak paylaşılması ile,
-
Telefon kulaklığı, kapı tokmağı ile,
-
Sivrisinek, böcek, arı sokması ile HIV bulaşmamaktadır.
KORUNMA
HIV enfeksiyonu önlenebilir bir hastalıktır ve diğer hastalıklarda olduğu gibi korunma önlemleri tedaviden çok daha etkili ve ucuzdur. Cinsel eğitim ve HIV/AIDS eğitim programlarının cinsel etkinlikler üzerinde uyarıcı etkisinin olmadığı ve bu etkinlikleri artırmadığı; tam tersine cinsel davranışı etkileyerek, azaltarak ya da kondom kullanımını artırarak riskli cinsel davranışları azalttığı saptanmıştır.
Cinsel yolla bulaşmaya karşı korunma: En sık görülen bulaşma yolu cinsel temasla olduğu için bu yolla korunma büyük önem taşımaktadır. Kondom ve doğru kondom kullanımı, hastalığın cinsel yolla bulaşmaya karşı en güvenli ve basit korunma yoludur.
Kan ve kan ürünleri ile olan bulaşmaya karşı korunma: 1987 yılından beri de ülkemizde kan ve kan ürünleri HIV yönünden test edilmektedir. Organ ve doku nakilleri öncesinde gerekli testlerin yapılması HIV geçiş riskini en aza indirmektedir.
Damar içi madde kullanımı alışkanlığının önlenmesi, tedavi edilmesi, ortak enjektör kullanımı risklerinin anlatılması bu grup hastalarda HIV bulaşma riskini azaltmaktadır.
HIV'n
Bulaşma Fırsatlarını Engelle
